Sytuacja MŚP w Niemczech: „najważniejsze to zachować płynność”

Do kryteriów oceny stabilności sektora MSP można zaliczyć m.in. strukturę kapitałową, która warunkuje np. skalę i rentowność prowadzonej działalności. Kapitał własny jako niewymagalny składnik pasywów stanowi także pewnego rodzaju „bufor kryzysowy”, który można wykorzystać do absorpcji rosnących obciążeń finansowych. Dane wskazują, że obecnie w Niemczech zarejestrowanych jest mniej spółek, które nie mają „wystarczającego” pokrycia kapitałem własnym (tj. na poziomie mniejszym niż 10 procent wartości aktywów ogółem). O ile w zeszłym roku do grupy o słabym wyposażeniu w kapitał własny należało 28,3 proc., o tyle obecnie jest to już 26,7 proc. Jednak nawet wśród spółek, które są względnie dobrze wyposażone w kapitał własny (udział kapitału własnego przekraczał 30 proc.), nastąpił spadek z 36,7 do 35,4 proc. Na istnienie tendencji w zakresie wzrostu udziału kapitału własnego w pasywach wskazują także wyniki analizy struktury kapitałowej spółek należących do MDAX (indeks giełdowy dla spółek średniej wielkości). Okazuje się, że reprezentowane tam spółki znacząco zwiększyły udział kapitałów własnych w obliczu pandemii Covid-19 i wojny na Ukrainie. Średnie przedsiębiorstwa borykały się wówczas nie tylko z trudnościami wynikającymi z przerwania łańcuchów dostaw, ale także z gwałtownie rosnącymi cenami zakupu surowców i półproduktów. Inflacja nabrała tempa i EBC zastosował wyższe stopy procentowe, aby z nią walczyć. W rezultacie finansowanie dłużne stało się droższe i trudniejsze, ponieważ zmniejszyła się zdolność kredytowa firm.

Inflacja jest główną przyczyną problemów

Niemiecki bank rozwoju KfW (Kreditanstalt für Wiederaufbau) przeprowadził badanie dotyczące obciążenia kosztami średnich przedsiębiorstw. Wiosenne badanie pokazało, że 80 procent ankietowanych MŚP spodziewa się dalszego wzrostu kosztów. Firmy te wskazały na trzy główne obszary, które sprawiają im problemy: są to koszty energii, koszty materiałów, surowców i półproduktów, a także presja na wzrost płac. KfW obliczył, że ​​koszty wynagrodzeń stanowią średnio jedną trzecią całkowitych kosztów ponoszonych przez firmy w sektorze MŚP. To nie tylko skutek dobrze znanych układów zbiorowych, których podwyżki były znacznie wyższe niż w poprzednich latach, ale także indywidualnych negocjacji, zwłaszcza w małych i doprowadziły do wzrostu kosztów wynagrodzeń. Pracownikom sprzyja nie tylko model płac zbiorowych, ale także podwyżka ustawowej płacy minimalnej w Niemczech i coraz wyraźniejszy niedobór wykwalifikowanych pracowników połączony ze zwiększającą się liczbą odejść na emeryturę.

Jednak na podstawie przeprowadzonych badań, bank jest daleki od przesadnego dramatyzowania. W jego ocenie: „Większość firm jest w stanie wytrzymać obecny wysoki poziom kosztów również w dłuższej perspektywie”. Dla około połowy wszystkich MŚP zwiększone koszty stanowią dodatkowe obciążenie, chociaż respondenci uważają je za możliwe do zniesienia (48 proc.). Dla kolejnych 21 procent wszystkich średnich przedsiębiorstw zwiększone koszty mają niewielki wpływ finansowy lub nie mają go wcale – nawet jeśli w dłuższej perspektywie utrzymają się na tak wysokim poziomie.

Do źródeł finansowania rosnących kosztów zatrudnienia należy podniesienie cen ofertowych. W analizie KfW 39 proc. stwierdziło, że podniosło ceny swoich produktów i usług. W badaniu Creditreform 30,6 proc. firm z sektora MŚP przyznało, że z tego powodu podniosło ceny. Wraz ze spadkiem inflacji wypowiedzi o dalszych podwyżkach cen są również umiarkowane: 29,9 proc. chce ponownie zakręcić śrubę cenową, ale 61,9 proc. chce utrzymać ceny na stabilnym poziomie (spadek: 6,9 proc.). Według KfW 20 proc. ankietowanych odpowiedziało na wzrost cen energii zwiększeniem efektywności energetycznej (14 proc.).

Zachowanie płynności finansowej jest kluczowa dla zdolności płatniczej firmy

Planowanie płynności odgrywa kluczową rolę w zapewnieniu stabilności firmy w obliczu pogorszenia koniunktury. Jednym z elementów utrzymania i zwiększania płynności jest zachęcanie kontrahentów do terminowego regulowania płatności. Mimo tego, że obecnie większość faktur w Niemczech jest opłacana przez klientów terminowo (w ciągu 30 dni), to obserwowane jest niewielkie pogorszenie w tym zakresie. O ile rok wcześniej w ciągu jednego miesiąca wypłacono 92,3 proc. wierzytelności, o tyle jesienią 2024 roku było to już 89,0 proc. Wydłużenie czasu spłaty nastąpiło także z 6,0 do 8,7 oraz z 0,7 do 1,5 proc. w przypadku należności o dłuższym terminie spłaty, tj. 30-60 lub do 60-90 dni. Na całkowitą utratę należności skarży się przy tym mniej respondentów. O ile w zeszłym roku 34,4 proc. MSP stwierdziło, że nie poniosło strat na należnościach, o tyle tej jesieni odsetek ten wynosi 28,2 proc.

Do powszechnie występujących problemów z finansowaniem działalności przez firmy z sektora MŚP w Niemczech należą:

1. Dostęp do kapitału: Wiele średnich przedsiębiorstw ma trudności z uzyskaniem pożyczek od banków, zwłaszcza jeśli nie mają one wystarczającego zabezpieczenia lub mają niewystarczającą zdolność kredytową.

2. Przeszkody biurokratyczne: ubieganie się o dotacje lub pożyczki może być złożone i czasochłonne, co wiąże zasoby i utrudnia dostęp.

3. Wysokie koszty: Koszt kapitału dłużnego może być wyższy w przypadku mniejszych firm, ponieważ są one uważane za bardziej ryzykowne.

4. Brak wskaźnika kapitału własnego: Spółkom o niskim wskaźniku kapitału własnego trudniej jest wykazać stabilność finansową, co utrudnia zaciąganie pożyczek.

5. Nieodpowiednie planowanie finansowe: brak strategicznego planowania finansowego może prowadzić do niedoborów płynności, które wpływają na niższy wzrost wartości firmy i jej zdolności do inwestowania.

6. Zmiany rynkowe: Niepewność gospodarcza, taka jak inflacja lub zmieniający się popyt mogą obciążyć sytuację finansową i ograniczyć zdolność planowania.

7. Inwestycje technologiczne : Średnie firmy często potrzebują kapitału na transformacje cyfrowe czy nowe technologie, ale mają trudności z jego pozyskaniem.

8. Kwestie sukcesji : W wielu przypadkach firmy stają przed wyzwaniem znalezienia odpowiednich następców, co może mieć wpływ na finansowanie i długoterminowy sukces.

Aby sprostać tym wyzwaniom, firmy mogą rozważyć różne strategie, takie jak dywersyfikację możliwości finansowania (np. poprzez crowdfunding lub venture capital), współpracę z bankami rozwoju czy uzyskanie doradztwa w celu poprawy struktury finansowej.